Program Leczenia
Centrum Leczenia Uzależnień „Zapowiednik” w Opaleniu prowadzi długoterminową terapię osób uzależnionych od środków odurzających i alkoholu. Jest ośrodkiem kooedukacyjnym, przyjmuje osoby od 16 roku życia.
Program terapii uzależnień od alkoholu i substancji psychoaktywnych
Placówka posiada specjalistyczny program terapii przeznaczony dla matek z dziećmi. Dzięki pracy dwiema społecznościami istnieje również możliwość terapii małżeństw i rodzeństw. Podstawową metodą organizującą całość oddziaływań jest metoda społeczności terapeutycznej. Oddziaływania mają charakter wielopoziomowy i dają możliwość pracy nad schematami poznawczymi, korygowaniem emocji, weryfikowaniem obrazu własnej osoby. Udział w programie trwa 18 miesięcy.
Po podstawowym programie terapeutycznym jest możliwość zakwalifikowania się do programu postrehabilitacyjnego, przystosowawczego dla osób, które zdaniem zespołu terapeutycznego nadal potrzebują wsparcia ze strony ośrodka w fazie powrotu do normalnego życia (np. wymagają przedłużenia procesu terapeutycznego, nie otrzymują tego wsparcia ze strony rodziny, lub nie chcą wracać do domów rodzinnych).
W 1980 roku na V Światowej Konferencji Społeczności Terapeutycznych ustalono podstawowe założenia tej formy oddziaływań terapeutycznych. Pierwsze zdanie tego programowego dokumentu brzmi „Zasadniczym celem społeczności terapeutycznej jest wspieranie osobistego rozwoju”, co oznacza, że program oddziaływań terapeutycznych stosowany w ramach społeczności terapeutycznej mieści się w założeniach światopoglądowych psychologii pozytywnej, jest nastawiony na rozwój, doskonalenie się i poszukiwanie czynników umożliwiających „dobre życie”. Zgodnie z doświadczeniowo-analityczną koncepcją Ja, oddziaływanie terapeutyczne nastawione na uzyskanie trwałej poprawy funkcjonowania człowieka, powinno zmierzać do konstruowania i rekonstrukcji obu wizerunków własne osoby: doświadczeniowego i analitycznego. W tym celu należy zapewnić pacjentowi jednocześnie możliwość zdobywania nowej wiedzy o sobie i okazję do twórczego doświadczania siebie. Oba te warunki program ośrodka stara się zapewnić pacjentowi.
Mieszkańcy ośrodka funkcjonują jak członkowie rodziny, a nie pacjenci w instytucji. Wraz z terapeutami tworzą grupę o jasno określonych zasadach moralnych i etycznych. Każdy członek społeczności wykonuje zadania, które służą dobru wszystkich i są osobistym wkładem w funkcjonowanie społeczności. Grupa taka stanowi rodzaj mikrospołeczności, w której odtwarzane role i funkcje są analogiczne do występujących w społeczeństwie. Pacjenci pracują, uczą się (na ternie ośrodka odbywają się zajęcia z zakresu gimnazjum i liceum), uczestniczą w różnych formach spędzania czasu wolnego, rozwijają zainteresowania, nawiązują przyjaźnie. Pacjenci mają obowiązek aktywnego uczestniczenia zarówno we własnej terapii jak i terapii innych pacjentów, ponosząc wspólną odpowiedzialność za przebieg leczenia całej grupy. Obowiązuje ich otwarte, precyzyjne udzielanie informacji zwrotnych, a także uważne słuchanie i przyjmowanie informacji skierowanych do siebie. Zasada równouprawnienia w podejmowaniu decyzji zwiększa poczucie samostanowienia i odpowiedzialności.
Na odbywających się regularnie spotkaniach wszystkich członków społeczności obowiązuje zasada rozmawiania ze wszystkimi i o wszystkim w sposób otwarty i uczciwy, z zachowaniem norm komunikacji społecznej. Od osób, które naruszyły obowiązujące normy, oczekuje się publicznego rozliczenia z błędów, naprawienia ich i poniesienia konsekwencji niewłaściwych zachowań. Terapeuci pełnią w całym procesie rolę fachowych i kompetentnych doradców. Mając do dyspozycji bardzo szeroki wachlarz oddziaływań (terapia grupowa, indywidualna, terapia rodzinna, praca nad odbudowywaniem prawidłowych relacji z bliskimi podczas regularnych spotkań, wspólna praca, wspólne spędzanie czasu wolnego, uprawianie sportu – biegi, siatkówka, piłka nożna, tenis, ścianka wspinaczkowa, spływy kajakowe, obozy kondycyjne w górach, słuchanie muzyki, zabawa w teatr, rysowanie, taniec, ale także rozmowa, zachęcanie pacjenta do systematycznej obserwacji własnego funkcjonowania, pisania pamiętnika, dyskutowanie z wypowiedziami pacjenta itp.) pomagają pacjentowi w stopniowej rekonstrukcji reprezentacji własnej osoby.
Oprócz tego program leczenia uzależnień od alkoholu i innych substancji jest podzielony na cztery etapy:
- Pierwszy etap trwa dwa tygodnie – okres adaptacyjny. Przewiduje uczestnictwo pacjenta we wszystkich zajęciach prowadzonych dla całej społeczności (terapia grupowa, spotkania społeczności terapeutycznej), a także udział przynajmniej w dwóch sesjach terapii indywidualnej i czynne uczestnictwo w życiu placówki. Etap kończy się podjęciem decyzji o chęci uczestnictwa w terapii i zawarciem kontraktu ze społecznością;
- Wówczas pacjent przechodzi do drugiego etapu, trwającego do ok. 7-8 miesiąca pobytu pt.: „identyfikacja własnego uzależnienia”. Etap ten nastawiony jest na poznawanie mechanizmów choroby i sposobów radzenia sobie z nią (obejmuje terapię indywidualną, grupową, dla osób niewykształconych obowiązkowo zajęcia szkolne, czynne uczestnictwo w życiu placówki). Celem tego etapu leczenia jest: rozbrojenie mechanizmów uzależnienia, nauka podstawowych umiejętności potrzebnych do utrzymania abstynencji, budowanie i wzmacnianie własnej motywacji do leczenia, motywowanie do podejmowania obowiązków związanych z funkcjonowaniem placówki (praca, zajęcia sportowe, uczestnictwo w innych formach spędzania czasu wolnego), kształtowanie odpowiedzialności za własne leczenie;
- Gdy pacjent opanuje powyższe umiejętności przechodzi do etapu trzeciego, obejmującego okres od 7-8 do 15-16 miesiąca pobytu pt.: „ rozwój własny – kluczem do życia na trzeźwo”. Etap ten przewiduje dla każdego pacjenta terapię indywidualną, grupową, treningi w podgrupach, zajęcia szkolne. Jego celem jest: praca nad lepszym rozumieniem siebie, nauka radzenia sobie ze stresem, złością, poczuciem winy itp., podnoszenie poczucia własnej wartości, kształtowanie samodzielności i niezależności poprzez podejmowanie zadań związanych z organizacją i zarządzaniem życiem codziennym w placówce, rozpoznawanie i rekonstrukcja własnej hierarchii wartości, trenowanie umiejętności interpersonalnych i nauka nowych ról społecznych (uczenie się konstruktywnych form komunikacji);
- Etap czwarty obejmuje okres od 15-16 do 18 miesiąca pobytu i jest zatytułowany: „umiejętność realizowania marzeń – warunkiem satysfakcjonującego życia”. Etap ten przewiduje dla każdego pacjenta kontynuowanie wszystkich form terapii a także podejmowanie roli tzw. „młodszego wychowawcy” poprzez aktywne włączanie się w pomoc w leczeniu młodszym stażem kolegom. Celem tego etapu jest generalnie przygotowanie pacjenta do samodzielnego, trzeźwego życia „na zewnątrz” poprzez: naukę konstruktywnego budowania krótko- i długoterminowych celów, opanowanie technik samopomocy, które w przyszłości umożliwią samodzielne korygowanie zachowań oraz wprowadzanie pożądanych zmian w swoim życiu, przygotowanie do radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, dostrzeżenie i usuwanie własnych ograniczeń stojących na drodze do satysfakcjonującego życia, a także zakończenie trwających przez cały proces terapeutyczny umiejętności tj.: odtworzenie i budowanie na nowych zasadach relacji z osobami bliskimi (rodziną), rozwiązywanie i zakończenie problemów prawnych z przeszłości, ukończenie szkoły i zaplanowanie dalszego kształcenia (doskonalenia zawodowego). W końcowym etapie leczenia podjęcie pracy, studiów lub nauki zawodu.
Po opuszczeniu placówki pacjenci mogą uczestniczyć jeszcze przez rok w „programie postrehabilitacyjnym”. W czasie indywidualnych spotkań z kadrą terapeutyczną mają możliwość uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych, które napotykają po rozpoczęciu swojego nowego życia na trzeźwo.
Osoby leczące się są motywowane do uczestnictwa w szeregu aktywności. Do najważniejszych z nich należą:
- Terapia grupowa
- Terapia indywidualna
- Terapia rodzinna
Praca nad odbudowywaniem prawidłowych relacji z bliskimi podczas regularnych spotkań.
Ergoterapia i Artererapia
Na początku pobytu w ośrodku jest to jedna z podstawowych aktywności osób leczących się, pozwalająca na oderwanie się od natłoku myśli i skojarzeń związanych z przeszłością. Z czasem praca staje się dla poszczególnych osób okazją do rozwoju konkretnych umiejętności zawodowych jak również wyzwaniem w trakcie kolejnych kryzysów pojawiających się w leczeniu. Główne rodzaje wykonywanych prac i zajęć to:
- prace remontowo-budowlane
- prace ogrodnicze
- prace kuchenne
- sprzątanie, drobne naprawy,
- mechanika samochodowa,
- zajęcia kowalskie w kuźni
- prace porządkowe,
- zajęcia krawieckie,
- muzykoterapia (gra na instrumentach, śpiew)
- teatr
- joga
- i wszelkie inne, które pozwalają na funkcjonowanie społeczności,
Aktywności sportowe
Nasze podejście do leczenia uzależnień jest całościowe. Chcemy, aby nasi klienci dzięki szeroko pojętej aktywności fizycznej zdobywali potrzebną energię do wypracowywania nowych postaw i wartości oraz uzyskiwali zdrową harmonię pomiędzy sferą psychiki i ciała.
Główną dyscypliną sportową mającą wszechstronne działanie terapeutyczne są biegi długodystansowe, dwa razy do roku zwieńczone maratonem. Dysponujemy nowoczesnym kortem tenisowym, odbywają się na nim regularne turnieje, prowadzony jest ranking najlepszego zawodnika. Organizujemy częste turnieje tenisa stołowego. Oprócz nich częste są mecze między ośrodkowej ligi piłki nożnej, okazjonalnie bierzemy udział w regionalnych turniejach halowych. Wspólne mecze z przyjaźnie nastawionymi mieszkańcami Opalenia są okazją do umacniania dobrego wizerunku ośrodka w społeczności lokalnej i przełamywania stereotypów.
W miarę możliwości finansowych staramy się organizować obozy terapeutyczne, są to m.in.: wyjazdy w Tatry, obozy narciarskie, wyprawy na bagna, spływy kajakowe. Bardziej zaawansowane w leczeniu osoby korzystają z walorów okolicy, organizują wycieczki piesze i rowerowe nad okoliczne jeziora. Jezioro na terenie ośrodka pozwala na uprawianie sportów wodnych, częste kąpiele, a także wyprawy łódką i łowienie ryb, czy grę w hokeja zimą. Oprócz boiska do piłki nożnej posiadamy boisko do siatkówki.
Nauka
Ukończenie szkoły średniej i zdanie matury jest dla naszych podopiecznych osiągnięciem, które pozwala wzmocni wiarę we własne siły oraz ułatwia rozpoczęcie życia po zakończeniu leczenia.
Na terenie Centrum odbywają się zajęcia Eksternistycznego Liceum Ogólnokształcącego. Dla najmłodszych możliwe jest także ukończenie gimnazjum w trybie nauczania indywidualnego lub eksternistycznym.W nauce pomagają sobie nawzajem członkowie społeczności.
Wspólne spędzanie wolnego czasu
Członkowie społeczności zachęcają się nawzajem do wspólnego spędzania wolnego czasu. Aktywny udział w życiu społeczności, walka z tendencją do izolowania się, jest podstawowym warunkiem, bez którego spełnienia niemożliwa jest nauka nowych ról społecznych i trenowanie umiejętności interpersonalnych.
Sposób organizacji wolnego czasu jest doskonałym sprawdzianem aktualnej kondycji danej osoby. Do dyspozycji leczących się jest tzw. "tawerna" umiejscowiona w zabytkowej piwnicy, która służy jako miejsce wieczornych spotkań, garaż, stolarnia, kuźnia, biblioteka, sala komputerowa, sala kinowa, siłownia, kino letnie w plenerze. Wybór zależy od preferencji i predyspozycji poszczególnych osób, którym kadra ośrodka wychodzi naprzeciw, pomagając tworzyć odpowiednie warunki do samorealizacji.
Rozwój osobowości i zainteresowań
Zarówno w czasie wolnym, jak i podczas codziennej pracy kładziemy nacisk na to by osoby leczące się miały możliwość powrotu do porzuconych dróg rozwoju własnego. Chcemy także, by poprzez lepsze poznanie swoich potrzeb mogli oni odszukać w sobie to, co w perspektywie czasu wyznaczy sens ich trzeźwego życia.